Spis treści:
- Hamulec zadłużenia i jego znaczenie
- Konflikt w koalicji rządzącej
- Przyszłość hamulca zadłużenia
- Możliwe scenariusze
Hamulec zadłużenia i jego znaczenie
„Hamulec zadłużenia” to zapis w niemieckiej konstytucji, który od 2009 roku ogranicza deficyt budżetowy do maksymalnie 0,35% rocznego PKB kraju. Powstał w odpowiedzi na kryzys finansowy z 2008 roku i miał na celu zapewnienie stabilności finansów publicznych. Przepisy przewidują jednak wyjątki w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemia COVID-19, kiedy hamulec został zawieszony.
Zwolennicy tej reguły podkreślają jej rolę w odpowiedzialnym zarządzaniu finansami państwa. Krytycy, w tym Philippa Sigl-Glöckner z think tanku Dezernat Zukunft, wskazują jednak, że ograniczenia związane z hamulcem zadłużenia doprowadziły do niedoinwestowania w infrastrukturę, edukację i inne kluczowe obszary. Według niej obecny stan niemieckiej sieci kolejowej i systemu edukacji to bezpośredni efekt tej polityki.
„A dla mnie jest to konsekwencja hamulca zadłużenia.” - Philippa Sigl-Glöckner
Konflikt w koalicji rządzącej
Różnice zdań na temat hamulca zadłużenia były wyraźne w koalicji złożonej z Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), Zielonych oraz Wolnej Partii Demokratycznej (FDP). Kanclerz Olaf Scholz (SPD) wielokrotnie postulował większą elastyczność w stosowaniu tej zasady, argumentując, że zmiany klimatyczne i skutki wojny w Ukrainie powinny być traktowane jako sytuacje nadzwyczajne. Z kolei były minister finansów Christian Lindner z FDP stanowczo odrzucał takie podejście, twierdząc, że są to wyzwania długoterminowe, które wymagają innych rozwiązań.
Sytuacja osiągnęła punkt krytyczny w listopadzie, gdy Scholz zwolnił Lindnera, zarzucając mu brak współpracy w przygotowywaniu budżetu na 2025 rok. Decyzja ta ostatecznie doprowadziła do rozpadu trzyletniej koalicji.
Przyszłość hamulca zadłużenia
Zbliżające się wybory parlamentarne mogą znacząco wpłynąć na przyszłość tej kontrowersyjnej zasady. Eksperci przewidują, że jeśli opozycyjna Chrześcijańsko-Demokratyczna Unia (CDU) wygra wybory, możliwa będzie umiarkowana reforma hamulca zadłużenia. Zdaniem Holgera Schmiedinga z banku Berenberg nowe przepisy mogłyby zwiększyć przestrzeń fiskalną na inwestycje i wydatki wojskowe, przy jednoczesnym wprowadzeniu reform prorozwojowych, takich jak zmniejszenie obciążeń podatkowych dla przedsiębiorstw.
Jednak takie zmiany wymagają większości dwóch trzecich głosów w parlamencie, co oznacza konieczność szerokiego konsensusu politycznego. Niektórzy, w tym Marcel Fratzscher z DIW Berlin, są sceptyczni wobec głębszych reform, podkreślając wysokie poparcie społeczne dla obecnych zasad oszczędnościowych w Niemczech. Fratzscher wskazuje, że możliwe są jedynie drobne zmiany techniczne, takie jak korekta sposobu obliczania strukturalnych elementów hamulca zadłużenia.
Możliwe scenariusze
Bez względu na to, czy dojdzie do reformy, eksperci przewidują wzrost wydatków publicznych w Niemczech w ciągu najbliższej dekady. Carsten Brzeski z ING oczekuje, że dodatkowe bodźce fiskalne mogą wynieść od 1% do 2% PKB, co pomogłoby nadrobić wieloletnie zaległości inwestycyjne.
Nowy minister finansów Jörg Kukies, mianowany przez Scholza po odejściu Lindnera, również zauważył, że umiarkowane reformy hamulca zadłużenia są możliwe, ale będą ograniczone przez surowe przepisy fiskalne Unii Europejskiej.
Choć przyszłość niemieckiej polityki budżetowej wciąż jest niepewna, debata na temat hamulca zadłużenia z pewnością pozostanie kluczowym tematem politycznym w nadchodzących miesiącach.
Przypisy:
Dezernat Zukunft to niemiecki think tank zajmujący się analizą i doradztwem w zakresie polityki fiskalnej, gospodarczej i inwestycyjnej. Organizacja skupia się na promowaniu zrównoważonych strategii budżetowych oraz wskazuje na potrzeby inwestycji w infrastrukturę i edukację. Ich badania i raporty mają na celu kształtowanie bardziej efektywnych polityk publicznych.
Niemiecki Instytut Badań Gospodarczych (Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung, DIW Berlin) to jedno z najważniejszych centrów badań ekonomicznych w Europie. DIW Berlin dostarcza analizy makroekonomiczne, prognozy oraz rekomendacje dotyczące polityki gospodarczej. Instytut angażuje się w badania dotyczące zrównoważonego rozwoju, rynku pracy i innowacji technologicznych.
Źródło: CNBC
